Żmija zygzakowata

Żmija zygzakowata (łac. Vipera berus) może mieć różne rodzaje ubarwienia:

• Szarą lub popielatą, z widocznym charakterystycznym czarnym zygzakiem na grzbiecie. Biegnie on od karku aż do ogona. Stąd też pochodzi nazwa tego gatunku węża. Spód ciała jest plamisto szary.
• Brązową lub rudą, rzadziej oliwkową. Ten rodzaj ubarwienia też ma widoczny czarny zygzak na grzbiecie i ciemną plamę z tyłu głowy (w kształcie litery V).
• Czarną, zwaną melanistyczną. Najczęściej nie widać wtedy zygzaka. Ta odmiana występuje najliczniej w Górach Świętokrzyskich. Stanowi prawie 50% populacji. Dla przykładu, w Bieszczadach tylko 10% ma takie ubarwienie.

Żmija zygzakowata – opis

•  Długość ciała: u samców 40-55 cm, u samic 50-65 cm. Zdarzają się też, chociaż rzadko osobniki osiągające nawet 80 cm długości.
• Ciało: krępe, grube, ociężałe. Zwęża się w odcinku szyjnym, dlatego głowa żmii jest wyraźnie oddzielona od reszty ciała.
• Głowa: płaska, szeroka, o charakterystycznym trójkątnym kształcie. Pokryta jest łuskami.
• Oczy: są intensywnie pomarańczowe lub czerwone, z widoczną pionową źrenicą.
• Zęby jadowe: wyposażone są w kanalik jadowy, którym trucizna spływa do rany ukąszonej ofiary.

Żmija zygzakowata – rozmnażanie

Żmija jest zwierzęciem jajożyworodnym. Okres godowy przypada na miesiące wiosenne, głównie kwiecień i maj. W sierpniu lub wrześniu samica rodzi od 5 do 16 młodych. Mają one wagę około 4 gramy, długość 12-22 cm. Od razu są aktywne, samodzielne, szybko się poruszają. Żywią się żabami i ropuchami. Co ciekawe, ich jad pod względem składu i siły działania, jest identyczny z jadem dorosłych osobników.

Żmija zygzakowata – występowanie

Jest to gatunek pospolity, występuje wszędzie tam, gdzie znajdzie odpowiednie środowisko.

Żmija zygzakowata w Polsce zamieszkuje takie rejony jak:

• Pomorze,
• Bieszczady,
• Sudety,
• Karpaty,
• rzadziej Tatry.

Żmija zygzakowata – ciekawostki

Lubi przebywać w podmokłych lasach, szczególnie na polankach, w stosach kamieni, w górzystych okolicach w pobliżu pól i lasów. W upalne dni leniwie wygrzewa się na słońcu. Jeśli się jej nie drażni nie atakuje pierwsza. Na ogół wycofuje się i kryje w bezpiecznym miejscu. Jest pożyteczna: żywi się drobnymi gryzoniami (myszy, nornice), rzadziej płazami i ptakami. Ofiary najpierw uśmierca jadem, potem połyka. Dzięki specjalnemu połączeniu kości czaszki, może połknąć w całości zwierzę większe od jej głowy. Zapada w sen zimowy, budzi się z niego około marca.

Żmija zygzakowata – jad

Dawka jadu żmii nie jest wielka. Dorosły osobnik ma od 6 do 18 mg jadu, a dawka śmiertelna dla ważącego 70 kg człowieka to ponad 38 mg. Ukąszenie węża nie jest więc niebezpieczne dla zdrowego, dorosłego człowieka. Jedynymi objawami ukąszenia są: zawroty, nadmierne, ale przemijające pocenie się, niekiedy biegunka. W miejscu ukąszenia zwykle odczuwany jest kłujący ból, pojawia się zaczerwienienie i obrzęk. Na skórze są widoczne dwie oddalone o około 1 cm maleńkie ranki – ślady zębów. Do lekarza trzeba koniecznie zgłosić się jeśli wystąpią zaburzenia oddechu, czy pracy serca. W gorszej sytuacji są: – dzieci, zwłaszcza małe, – osoby starsze, chore na choroby układu krążenia, – osoby uczulone na jad.

W tych przypadkach należy jak najszybciej zawieźć ukąszonego do lekarza.

Żmija zygzakowata – pierwsza pomoc

• osobę ukąszoną w rękę lub nogę układamy poziomo, by powstrzymać rozprzestrzenianie się jadu po całym organizmie,
• powyżej miejsca ukąszenia zakładamy opaskę uciskową,
• w razie wystąpienia zaburzeń oddechu należy podjąć sztuczne oddychanie, gdy dojdzie do zatrzymania akcji serca trzeba zastosować masaż serca,
• w przypadku, kiedy zagrożone jest życie należy jak najszybciej dostarczyć ukąszonego do lekarza lub jeśli to możliwe podać surowicę.