Porażenie mózgowe

Porażenie mózgowe – jest to uszkodzenie mózgu powstałe w okresie rozwoju płodowego, podczas porodu lub tuż po urodzeniu. W wyniku porażenia dochodzi do uszkodzenia układu nerwowego przebiegającego z wieloma objawami.

Niezależnie od typu porażenia zawsze dochodzi do zaburzeń układu mięśniowego. W 70-80% zaburzeniom tym towarzyszy wzmożone spastyczne (skurczowe) napięcie mięśni. Tylko w 10-15% zamiast wzmożonego napięcia występują nieprawidłowe ruchy zwane dyskinezami. Jeszcze rzadziej mamy do czynienia z typami ataktycznymi – pacjent ma zaburzenia koordynacji ruchów i równowagi.

Porażenie mózgowe – objawy

• Porażenie wszystkich czterech kończyn (quadriplegia).
• Porażenie tylko kończyn (tzw. diplegia). Terminem tym określa się też pacjentów, u których uszkodzenie kończyn dolnych dominuje. Ruchy kończyn górnych pozwalają chorym w miarę dobrze funkcjonować.
• Dysfunkcja mięśni połowy ciała (hemiplegia).

Funkcjonowanie chorych z porażeniem mózgowym typu spastycznego różni się w zależności od stopnia i rodzaju uszkodzenia układu nerwowego.

Porażenie mózgowe – przyczyny

Dzieci te na ogół rodzą się przed naturalnym terminem porodu. Czynnikami ryzyka są:

• niska waga urodzeniowa (ok. 35-40%),
• choroby metaboliczne,
• infekcje (5-10%),
• wrodzone wady ośrodkowego układu nerwowego (5-10%),
• niedotlenienie okołoporodowe (9%),
• niedotlenienie podczas rozwoju płodowego (5-10%),
• inne czynniki (22-23%).

Porażenie mózgowe – leczenie

Ważnym elementem leczenia jest stała opieka i wybranie odpowiedniej metody leczenia w najlepszym okresie rozwoju dziecka:

1. Leczenie zachowawcze – jest najczęściej głównym elementem leczenia. Główną rolę odgrywają tu ćwiczenia rozciągające napięte mięśnie. Ważne też są zabiegi utrwalające prawidłowe ustawienie szkieletu. Innym sposobem są ćwiczenia rozwojowe polegające na hamowaniu prymitywnych odruchów oraz reakcji związanych z czuciem głębokim (czucie ułożenia, wibracji). Odruchy te są bowiem przyczyną wzmożonego napięcia mięśni.
2. Leczenie farmakologiczne – polega na podawaniu leków obniżających napięcie. Główną grupą leków są benzodiazepiny (leki o działaniu nasennym i uspokajającym).
3. Leczenie operacyjne – dzieli się na metody: ortopedyczne i neurochirurgiczne. Metody ortopedyczne (wydłużanie ścięgien, korekcje kości, przesunięcie przyczepów mięśni). Zabiegi te mogą być powtarzane w trakcie wzrostu dziecka. Neurochirurgiczne mają na celu zmniejszenie napięcia mięśni. W Polsce wykonywane są bardzo rzadko, gdyż nie spełniły pokładanych w nich nadziei. Obecnie zamiast stymulatorów rdzenia kręgowego lub mózgu wszczepia się pompę podającą leki. Lek uwalniany jest do płynu mózgowo-rdzeniowego. Niestety ta stosunkowo prosta procedura jest ograniczona ze względu na koszt pompy. Stosuje się też przecinanie części włókien nerwowych odpowiedzialnych za wzmożone napięcie mięśni, szczególnie u dzieci w wieku 3-6 lat, z widocznymi zmianami w badaniach rezonansu magnetycznego mózgu.

Uwaga!

Ważna jest obserwacja rozwoju dziecka. Postawienie pewnej diagnozy mózgowego porażenia dziecięcego rzadko jest możliwe przed 3-4 miesiącem życia, choć już wtedy możemy dostrzec niepokojące objawy. Po skończeniu roku łatwo zauważyć cechy postaci móżdżkowej polegającej na zaburzeniach równowagi i koordynacji ruchów. Wczesne rozpoznanie, podjęcie leczenia, rehabilitacja daje dzieciom szansę (szczególnie w lżejszych przypadkach) na normalne życie w wieku dojrzałym. W cięższych porażeniach osoby te wymagają opieki osoby trzeciej.