Jeżyny zalicza się do odmiany roślin różowatych. Często nazywane malinami, szczególnie w języku polskim. Są gatunkiem owocu mającego w swym obrębie wiele podrodzajów, rozpoznawalnych dzięki czerwonawej barwie i dojrzałości owocu, który odpada od dna kwiatowego, gotowy do spożycia.
Jeżyna (inna nazwa – ostrężyna) reprezentuje w naszej florze gatunek reprezentujący podrodzaj Rubus, który swych przedstawicieli wyznacza głównie w Europie Środkowej, reprezentowany wyłącznie przez apomikty pochodzenia mieszańcowego. Dziś powstaje wiele odmian gatunku jeżyn, co jest spowodowane głównie apomiksją i hybrydyzacją i rozszczepianiem się cech mieszańców. Z tego powodu ich kwalifikacja jest w pełni nie możliwa. Kryterium wyodrębnienia gatunku w przypadku apomiktów jest sztuczne, a w szczególności związane z rozległością zasięgu. Biotypy lokalne jeżyn, które zajmują mniejszy areał, wyodrębniają się morfologicznie.
Gatunki jeżyny
Jeżyny posiadają dużą liczbę gatunków. Jedni uważają, że doliczyli się ich aż około 400, inni zaś np. Index Kewensis naliczył ich zaledwie 72 gatunki. Polacy uważają, ze jeżyny liczą około 90 gatunków. Mimo wszystko typowym gatunkiem jest Rubus fruticosus. Najpowszechniejsze odmiany jeżyny to: jeżyna pospolita, jeżyna leśna, jeżyna bezkolcowa, jeżyna fałdowana. Nauka o jeżynach to batologia.
Charakterystyka jeżyny
Jeżyna to krzew zaliczany rzadziej do rośliny zielonej zwanej również buliną. Pędy krzewu jeżyny przybierają kształt łukowatych, wygiętych lub ścielących się po ziemi jak węże. W przypadku dotknięcia ziemi dochodzi do ukorzenia pędów jeżyny. Zdarzają się gatunki u których pędy jeżyny są proste i sztywne np. gatunek amerykański. Pędy jeżyny przyodziane są zazwyczaj ostrymi kolcami o hakowatych zakończeniach, wygiętych w dół o różnorodnej wielkości. Pędy jeżyny pod ziemią tworzą kłącza i rozłogi, pozwalające im się rozprzestrzeniać.
Liście jeżyny są dłoniastodzielne. Na ich ogonkach i głównych nerwach można zauważyć malutkie kolce. Liście u wielu gatunków jeżyny są sezonowe, półzimozielone lub zimozielone. Zazwyczaj piłkowane i klapowate z wyglądu. Kwiaty jeżyny kwitną zebrane w grona lub wiechy. Przybierają piękny biały lub różowy kolor. Ich pręciki są liczne i wolne. Mają delikatna woń, choć w przypadku kwiatów europejskich są one bezzapachowe i owadopylne.
Owoce jeżyny to jednonasienne pestkowce. Połączone są one w niby owoce, które wewnątrz łączy rozrośnięte dno kwiatowe. Owoce gdy stają się dojrzałe, odpadają od dna kwiatowego. Bywają słodkie, bywają też kwaśne, wszystko zależy wyłącznie od ich gatunku. Wszelkie rodzaje jeżyn są jadalne. Występują w odcieniach od czerwieni po czerń. Jeżyny najlepiej rosną w miejscach słonecznych, gdzie zdecydowanie lepiej kwitną i owocują. Można je jednak hodować również w miejscach zacienionych. Zajmują siedliska suche, świeże, wilgotne, jednak najbardziej im sprzyjają te żyzne blisko lasów lub bezpośrednio na ich terenie. Pielęgnacja jeżyny nie jest skomplikowana.
Rodzaj jeżyny Rubus liczy sobie 13 podrodzajów. Największy z nich zaś Rubus eubatus dzieli się jeszcze na 12 sekcji, a więc całkiem sporo.
Jak działa i do czego warto zastosować jeżynę?
Najzdrowsze i najistotniejsze są owoce jeżyny, które wpływają bardzo korzystnie na pracę przewodu pokarmowego. Doskonale sprawdzają się jako smaczny lek na uspokojenie, gdyż zawierają właściwości uspokajające, stosowane więc przy zaburzeniach nerwowych np. podczas przekwitania u kobiet, zwanego menopauzą. Na różnego rodzaju wypryski, wysypki czy liszaje, doskonale nadaje się sok z jeżyn, mający działanie lecznicze i łagodzące swędzenie. Poza owocami, przydatne bywają również korzenie z których robione są odwary, działające moczopędnie. Możliwe sa również odwary z liści jeżyny mające działanie napotne, stosowany głownie podczas przeziębienia lub anginy w celu szybszego wypocenia się ciała. W przypadku leczenia anemii, sprawdzają się napary z młodych listków jeżyny w połączeniu z odpowiednimi składnikami. Właściwości lecznicze jeżyny są nieocenione. Warto rozważyć sadzenie i uprawę jeżyny w przydomowym ogrodzie.
Was this helpful?
0 / 0