Konflikt serologiczny, zwany inaczej chorobą hemolityczną noworodka jest chorobą, której podłożem jest reakcja immunologiczna pomiędzy przeciwciałami matki a antygenami krwinek płodu. Choroba ta, do której dochodzi w wyniku zaistnienia konfliktu serologicznego to złożony proces, którego efektem jest rozkład krwinek czerwonych płodu (czyli hemoliza). Jest to choroba dotykająca tylko płodu, matka nie odczuwa żadnych jej objawów.
Konflikt serologiczny – definicja
Podstawą występowania konfliktu serologicznego jest więc niezgodność czynników krwi między matką a dzieckiem. Człowiek posiada jedną z czterech grup krwi – A, B, AB lub 0. Dodatkowo u niektórych występuje jeszcze cecha Rh. Należy wiedzieć, że nie każdy człowiek posiada cechę Rh, mamy wtedy do czynienia z tzw. cechą Rh-. To właśnie niezgodność w zakresie cechy Rh jest najczęstszą przyczyną pojawienia się konfliktu serologicznego. Działa to w ten sposób, że jeśli matka nie posiada cechy Rh, a dziecko, które nosi w brzuchu ma po ojcu cechę Rh, to między tymi czynnikami tworzy się niezgodność. W efekcie matka uczula się na krwinki swojego dziecka, a w jej organizmie powstają przeciwciała, które mają na celu zwalczanie krwinek dziecka. Proces ten jest absolutnie nieświadomy, wynika tylko i wyłącznie ze specyfiki działania ludzkiego ustroju. Przeciwciała powstające w krwi matki przechodzą do płodu i częściowo uszkadzają jego krwinki poprzez ich zlepianie i rozpad.
Mechanizm działania konfliktu serologicznego można więc porównać do obrony organizmu przed wirusami. Kształtuje się w organizmie matki odporność, która ma na celu zwalczenie intruza. W tym jednak przypadku takie działanie odpornościowe jest ze wszech miar niekorzystne, wywołuje bowiem chorobę dziecka.
Konflikt serologiczny w większości przypadków wywołany jest niezgodnością w obrębie cechy Rh, istnieją jednak także konflikty wywołane niezgodnością w obrębie głównych grup krwi (ten rodzaj konfliktu stwierdza się u około 10% ciąż). Konflikt ten występuje najczęściej w układzie: matka – grupa 0, dziecko – grupa krwi A. W wyniku tego w krwi matki powstają przeciwciała odpornościowe zwalczające krwinki dziecka. Skutki tego procesu są podobne jak w przypadku niezgodności w obrębie czynnika Rh, jednak jest to konflikt zdecydowanie mniej groźny i rzadziej występuje.
Konflikt serologiczny – skutki
Wyróżnia się trzy postacie kliniczne konfliktu serologicznego:
1. Ogólny obrzęk płodu – najcięższa postać schorzenia, obserwuje się w niej obrzęk skóry i tkanek podskórnych, często występują również wybroczyny krwotoczne, zaś w jamie brzusznej płodu gromadzi się płyn przesiękowy. W wyniku tych zaburzeń, potęgowanych występowaniem niedokrwistości, często dochodzi do niewydolności krążeniowej, obumarcia płodu i jego zgonu po porodzie.
2. Ciężka żółtaczka hemolityczna – nowo narodzone dziecko wykazuje objawy żółtaczki, lub też żółtaczka pojawia się u niego w pierwszym okresie życia i ma silny przebieg. Jeśli konflikt serologiczny nie jest leczony, może dojść do narastania bilirubiny pośredniej, czyli związku chemicznego powstałego poprzez rozpad hemu. Istnieje niebezpieczeństwo, że bilirubina zacznie przedostawać się przez bariery naczyniowo – mózgowe, w konsekwencji prowadząc do żółtaczki jąder podstawy mózgu oraz uszkodzenia samego mózgu. W przypadku prawidłowego leczenia konfliktu serologicznego nie ma większego ryzyka, że mózg zostanie uszkodzony. Żółtaczka hemolityczna powoduje powiększenie śledziony i wątroby, diagnozuje się również wybroczyny na skórze płodu.
3. Ostra niedokrwistość, czyli anemia. W lżejszych przypadkach objawia się niedokrwistością, która pojawić się może po upływie nawet kilku tygodni po urodzeniu, spowodowane jest to utrzymywaniem się sporego poziomu przeciwciał, trwać to może do 6 tygodni. Jeśli zaś mamy do czynienia z ciężką postacią niedokrwistości, urodzone dziecko będzie miało powiększoną wątrobę, śledzionę oraz blady, woskowy odcień skóry. Dodatkowo mogą występować przesięki do jam surowiczych ciała.
Konflikt serologiczny – leczenie
Leczenie powikłań powstałych przez konflikt serologiczny prowadzić można zarówno w życiu płodowym, jak i po narodzinach dziecka. W czasie ciąży polega ono na przetaczaniu dziecku krwi bezpośrednio go pępowiny, odbywa się to pod kontrolą aparatury USG, a transfuzje takie w razie konieczności można powtarzać. Po narodzinach dziecka leczenie polega na fototerapii (w przypadku stwierdzenia żółtaczki), czyli naświetlaniu lampami, bywa także konieczna transfuzja krwi. W obecnej dobie do konfliktów serologicznych dochodzi relatywnie rzadko. Wynika to z faktu, że kobietom o o ujemnej cesze Rh podaje się specjalną postać immunoglobuliny, która neutralizuje komórki płodu przedostające się do krwi matki. Immunoglobulinę taką powinno się również podawać wszystkim matkom, które mają Rh ujemne w przeciągu 72 godzin po porodzie. Spowodowane jest to faktem, że w trakcie porodu komórki płodu często przedostają się do układu krwionośnego matki. Stanowi to swoiste zabezpieczenie kolejnej ciąży. Profilaktyka polegająca na podawaniu immunoglobuliny anty – D jest na szeroką skalę zakrojona w krajach zachodnich, w Polsce zaś nie praktykuje się jej ze względów ekonomicznych.
Was this helpful?
1 / 0