Tężec

Do zakażenia tężcem dochodzi wtedy, gdy rana zostanie zakażona bakteriami Clostridium tetani – laseczkami tężca. Produkują one silną truciznę – tetanospazminę. Zarodniki tej bakterii potrafią przetrwać nawet kilka lat.

Tężec – zakażenie

– zabrudzenie rany grudkami gleby, pyłu lub wody, w której bytują bakterie, – ukłucie zardzewiałym narzędziem, drzazgą, cierniem, przecięcie skóry szkłem, – ślina i odchody zwierząt (pokąsanie), – nieprzestrzeganie higieny w trakcie porodu, – wykonywanie tatuażu, przekłuwanie uszu, niefachowe usunięcie zęba,

– odleżyny, oparzenia, przewlekłe owrzodzenia,

Mechanizm infekcji: Bakterie na ogół nie przedostają się do krwi, lecz rozwijają się w ranie i wydzielają toksyczne związki, które atakują układ nerwowy.

Po kilku lub kilkunastu dniach od zakażenia tężec daje charakterystyczne objawy. Zdarza się też kilkumiesięczny okres inkubacji. Zasada jest taka, że im szybciej wystąpią objawy, tym cięższy jest przebieg choroby.

Tężec – objawy

Są dwa oblicza choroby: łagodniej przebiega postać miejscowa tężca.

Objawy: ból, sztywność i skurcz mięśni tylko w miejscu zranienia. Objawy ustępują samoistnie po paru tygodniach lub przechodzą w drugą postać choroby.

Postać uogólniona:

Objawy: – niepokój, – bezsenność, – pocenie się, – gorączka, – bóle głowy i gardła, – szczękościsk, – skurcz mięśni mimicznych wykrzywiających twarz (tzw. uśmiech sardoniczny), – sztywność karku, rąk, nóg, – z czasem porażenie obejmuje wszystkie mięśnie, – chory ma trudności z połykaniem, oddychaniem, wypróżnianiem, – bardzo bolesne, napadowe drgawki, które wywołuje nawet najmniejszy ruch, dotyk lub światło, – wygięcie ciała w charakterystyczny łuk – chory leży oparty na głowie i piętach, może wtedy dojść do uszkodzenia kręgosłupa, – pomimo zaburzeń pracy układu nerwowego chory cały czas zachowuje świadomość.

Rozpoznanie: Dokonuje się go na podstawie objawów i dokładnych informacji o okolicznościach zranienia.

Tężec – leczenie

• Chorego zawsze umieszcza się na oddziale intensywnej opieki medycznej.
• Dokładnie oczyszcza ranę.
• Podaje antybiotyki, najczęściej penicylinę, tetracyklinę, metronidazol i surowicę przeciwtężcową, która unieszkodliwia krążące w organizmie toksyny.
• Jeśli pacjent nie był szczepiony, lub nie otrzymał pełnego cyklu szczepień wykonuje się szczepienia przeciwtężcowe.
• Celem zmniejszenia napięcia i skurczu mięśni, podawane są leki zwiotczające napięcie i skurcze mięśni.
• Choremu trzeba zapewnić ciszę i spokój, gdyż jest on szczególnie wrażliwy na bodźce słuchowe i wzrokowe.
• Podaje się też środki uspokajające.
• W najcięższych przypadkach wprowadza się pacjenta w stan śpiączki i podłącza do respiratora.

Tężec – pierwsza pomoc

• Małe, płytkie rany, o równych brzegach, niezabrudzone można opatrzyć we własnym zakresie.
• Należy przemyć je wodą z mydłem, a potem zastosować dostępny środek odkażający i zapewnić dopływ powietrza do rany.
• Przy ranach głębokich, o nierównych brzegach, zainfekowanych trzeba zgłosić się do chirurga, który oczyści ranę, usunie martwicze tkanki i ropną wydzielinę, założy szwy. Zdecyduje o podaniu szczepionki przeciwtężcowej.

Tężec – profilaktyka

Bezpłatnym kalendarzem szczepień objęte są niemowlęta i dzieci w wieku szkolnym. U niemowląt podaje się 3 dawki szczepionki w 6-8 tygodniowych odstępach, począwszy od 7. tygodnia życia. Dawkę uzupełniającą podaje się rok później, kolejne w 6.,14 i 19 roku życia. Dorośli przyjmują dawki przypominające co 10 lat.

Rada: Bardzo ważne są szczepienia i dezynfekowanie nawet najmniejszych skaleczeń, bo w razie zakażenia mimo podjętego leczenia prawie połowa chorych umiera!