Utylizacja leków ma swoje źródło w problemie nadmiernego marnotrawienia ich przez polskie społeczeństwo. W 2009 r. do utylizacji trafiły 263 tony niewykorzystanych, przeterminowanych leków. Straty z tytuły refundacji tych specyfików szacuje się na blisko miliard złotych. Najczęściej wyrzucane są leki drogie, stosowane w psychiatrii, neurologii czy kardiologii. Wyrzucamy także te leki, które udało się nam zdobyć przy okazji różnych promocji czy dopłat ze strony apteki za zebrane punkty.
Niezależnie od przeznaczenia i ceny, bez względu na to czy lek był wydany na receptę czy też nie, wszystkie medykamenty wymagają utylizacji. Pod tym względem zwykły syrop na kaszel czy witaminy będą traktowane tak samo jak leki psychotropowe czy antybiotyki. Nigdy nie wolno wyrzucać ich do kosza na śmieci. Ten bezwzględny imperatyw związany jest ze szkodliwością wpływu przeterminowanego leku na środowisko naturalne oraz możliwością spożycia go przez znalazcę, np. małe dziecko czy psa grzebiącego w śmietniku. Jedynym elementem leku, jaki możemy wyrzucić do kosza jest jego opakowanie. Najlepiej jeśli tekturowe opakowanie wrzucimy do kontenera na makulaturę, zaś plastikowe pudełka do pojemnika na plastik.
Obecnie w Polsce kierownik apteki nie ma obowiązku przeprowadzania zbiórek przeterminowanych leków. Apteka jest zobowiązana przekazać do utylizacji jedynie te medykamenty, które sama wytworzyła, czyli np. te, których nie udało się sprzedać i zalegają teraz na półkach. Mimo braku nakazu organizowania zbiórek apteki same coraz częściej włączają się do tego typu akcji. Wystawiają w swoich siedzibach pojemniki, do których można wrzucać pastylki, drażetki, maści, płyny i aerozole. Pojemniki te powinny być oznaczone w sposób czytelny oraz odpowiednio zabezpieczone. Pozwoli to uniknąć pomyłek, ale także uchroni przed możliwością wyjęcia leku przez osoby niepowołane. Osobny pojemnik trzeba przeznaczyć na termometry rtęciowe, gdyż nie są one utylizowane w tych samych warunkach co leki. Jeśli apteki nie organizują takich zbiórek z własnej inicjatywy, powinny je zorganizować gminy. Apteki, które przyłączą się do akcji nie ponoszą z tego tytułu żadnych kosztów. Zebrane odpady są przewożone specjalnym transportem do magazynu odpadów niebezpiecznych, stamtąd trafiają natomiast do spalarni. Przeterminowane substancje są unieszkodliwiane w temperaturze przekraczającej 1100°C. Warunki, w jakich odbywa się spalanie, zapewniają rozłożenie wszystkich komponentów wchodzących w skład leku i ograniczają ich negatywny wpływ na środowisko do minimum. Zupełnie inny los czeka te leki, które wyrzucimy do odpadów komunalnych. Trafiają one na składowisko odpadów, powodując tam groźbę zatrucia środowiska, zwierząt czy ludzi.
Podczas kontroli w aptece, na żądanie NFZ lub innego organu kontrolnego, kierownik zobowiązany jest udostępnić do wglądu dokumentację wstrzymywanych i wycofywanych z obrotu substancji medycznych. Musi posiadać także dokumentację dotyczącą leków przekazanych do utylizacji, z powodu upłynięcia terminu przydatności do użytku. Ewidencja tych produktów powinna zawierać ich nazwę, postać, dawkę, ilość, numer serii i datę ważności. Wskazana powinna być także nazwa podmiotu odpowiedzialnego lub wytwórcy. Odnotować należy także numer faktury, stanowiącej dowód zakupu i datę jej wystawienia, a także numer dokumentu umożliwiającego wyłączenie leku ze stanu magazynowego. Do tych dokumentów dołącza się również protokół przekazania substancji do utylizacji. Protokół przekazania do utylizacji nie może mieć dowolnej formy. Musi on być zgodny ze wzorem określonym przez ministra zdrowia. Protokół taki winien podpisać kierownik, lub osoba przez niego upoważniona, oraz przedstawiciel przedsiębiorcy, który przyjmuje wyroby medyczne do utylizacji. Specjalnym obwarowaniom poddane są niektóre rodzaje leków odurzających. W wybranych przypadkach protokół taki podpisać musi także osoba upoważniona przez wojewódzkiego inspektora farmaceutycznego. Protokół przekazania do utylizacji powinien być przechowywany w dokumentacji apteki przez pięć lat. Oprócz niego apteka powinna dysponować podpisaną umową na przekazanie substancji do utylizacji z uprawnionym przedsiębiorcą.
Pamiętajmy zatem, by nie wyrzucać bez zastanowienia przeterminowanych leków. Pod żadnym pozorem nie wolno ich też przyjmować, nawet jeżeli termin przeznaczony do użycia dopiero co się skończył. Nie spłukujmy wyrobów medycznych w toaletach, ponieważ oczyszczalnie ścieków nie radzą sobie dobrze z tego typu substancjami. Ich obecność w wodzie sprawia, że bakterie i wirusy uodporniają się na nie, co prowadzi z kolei do nieskuteczności terapii podczas ich stosowania.
Was this helpful?
0 / 0