Zespół Cushinga

Wrzuć artykuł na Fejsa! poleć na NK

Zespołem Cushinga nazywamy zespół objawów chorobowych wynikających z przewlekłej ekspozycji tkanek na podwyższony poziom kortyzolu w surowicy krwi. Kortyzol nazywany jest zwyczajowo hormonem stresu. Zdarza się, że jest on podawany jako naturalny w lekach steroidowych. Można zatem powiedzieć, że zespół Cushinga powstaje w dwojaki sposób: przez spożywanie substancji, w których składzie występuje kortyzol bądź przez nadprodukcję tego hormonu przez ludzki organizm.

Przyczyną powstania zespołu Cushinga jest doustne przyjmowanie przez dłuższy okres leków kortykosteroidowych w leczeniu innych chorób. Kortykosteroidy są zapisywane przeważnie w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów, młodzieńczego reumatoidalnego zapalenia stawów czy toczenia. Należy przy tym zaznaczyć, że mimo występowania kortyzolu w lekach wziewnych (chociażby na astmę) czy w kremach (na zmiany skórne) nie ma on w takich postaciach żadnego związku z powstawaniem zespołu Cushinga. Drugą z przyczyn, bardziej złożoną, jest nadmierna produkcja kortyzolu przez organizm. Mamy z nią do czynienia w przypadku występowania gruczolaków lub nowotworów. Najczęściej występującym jest gruczolak przysadki mózgowej, wydzielający ACTH. Przysadka mózgowa, znajdująca się w dolnej części mózgu jest odpowiedzialna za wytwarzanie kortyzolu. Gruczolaki powodują, że nadnercza zaczynają produkować nazbyt wysoką ilość hormonu stresu. Same w sobie guzki te nie są złośliwe, jednak sporadycznie może dojść do takiego ich wzrostu, że powodują problemy ze wzrokiem. Inne guzy, które mogą ekotopowo wydzielać ACTH to nowotwory neuroendokrynne, których występowanie zlokalizowano w klatce piersiowej (grasiczki, rak grasicy, rakowiaki) oraz rakowiaki jelit, guzy trzustki, rak rdzeniasty.

Objawy kliniczne wynikają z ciągłego, nadmiernego występowania kortyzolu (hiperkortyzolemii). Prowadzi ona do powstania otyłości centralnej. Jej objawami jest zaokrąglenie twarzy (zwane twarzą księżycowatą), powiększenie brzucha i tzw. bawoli kark, czyli obłożeniem tłuszczem okolic karku. Tłuszczem wypełniają się również dołki nadobojczykowe, natomiast kończyny nadal pozostają szczupłe. Powoli zanika tkanka podskórna. Na skórze bioder, ud, brzucha i sutków pojawiają się szerokie, czerwone lub czerwonosine rozstępy. Skóra jest n nieodporna na najmniejsze nawet urazy, powstają wylewy podskórne, czasami nawet samoczynne wybroczyny. Typowym objawem nadmiaru kortyzolu jest osłabienie siły mięśniowej. Słabną i zanikają mięsnie obręczy barkowej i miedniczej, co powoduje, ze chory ma problemy z wstawaniem z łóżka, chodzeniem po schodach, myciem okien itp. Inne objawy występujące w przypadku hiperkortyzolemii to zwiększony apetyt, wzmożone pragnienie i wielomocz rozwijający się wskutek cukrzycy, nadciśnienie tętnicze, bóle i zawroty głowy. Może również wystąpić chwiejność emocjonalna, osłabienie potencji u mężczyzn oraz nieregularne miesiączki u kobiet.

Rozpoznanie zespołu Cushinga przeprowadza lekarz w drodze wywiadu. Jeżeli pacjent zawiadomi o przyjmowaniu leków, w skład których wchodzi kortyzol badania nie są konieczne. Jeżeli jednak okaże się, że pacjent nigdy takich leków nie przyjmował, lekarz skieruje na badania moczu oraz krwi. Mają one na celu wykrycie zwiększonego poziomu kortyzolu w organizmie. Przed wykonaniem badania lekarz może zalecić przyjęcie leku o nazwie deksametazon lub podobnego, mającego na celu przedstawienie reakcji organizmu na steroidy. Konieczna może się też okazać tomografia komputerowa głowy lub rezonans magnetyczny. Te badania mają z kolei na celu wyjaśnienie, czy w ciele pacjenta nie znajdują się żadne guzki i określenie ich ewentualnego położenia, co ułatwi rozpoznanie zespołu cuschinga.

Leczenie zależy od przyczyny wywołującej zespół Cuschinga. Jeżeli pacjent przyjmował leki zawierające hormon stresu (kortyzol) to lekarz powinien zalecić odpowiednie zmniejszanie dawek lub zmianę przyjmowanego leku. Natychmiastowe przerwanie podawania kortyzolu nie jest z reguły możliwe, ponieważ może to spowodować gwałtowny spadek kortyzolu we krwi, zatem nie wolno samowolnie odstawić przyjmowanych leków. Istnieją środki, które skutecznie mogą zastąpić kortykosteroidy, np. noncorticosteroid, ale o jego zapisaniu zdecyduje wyłącznie lekarz prowadzący. Jeżeli zaś źródłem schorzenia jest guz, lekarz zdecyduje o jego chirurgicznym usunięciu. Operacje takie wykazują dużą skuteczność. W rzadkich przypadkach koniecznym może okazać się stosowanie promieniowania pooperacyjnego, które zabezpieczy przed nawrotami guzów. Zanim organizm po operacji powróci do stanu homeostazy i samodzielnie zacznie wytwarzać pożądane ilości kortyzolu, koniecznym będzie przyjmowanie odpowiednich leków. W nielicznych sytuacjach może dojść do wstrzymania po operacji wytwarzania kortyzolu i wtedy terapia farmakologiczna może potrwać do końca życia.

Was this helpful?

0 / 0